Το κλίμα στην οικογένεια πριν αποφασίσει το ζευγάρι να χωρίσει, ο τρόπος που χειρίστηκε το διαζύγιο και φυσικά η προσωπικότητα και η ηλικία του κάθε παιδιού, είναι μερικοί από τους παράγοντες που συμβάλλουν στη διαφοροποίηση των επιπτώσεων που μπορεί να έχει ένα διαζύγιο για κάθε παιδί.
Γράφει ο Θάνος Ασκητής
Η εφηβεία είναι μία σημαντική περίοδος της ανθρώπινης ανάπτυξης, καθώς εκφράζει το πέρασμα στην αυτονομία, την ανατολή της ωριμότητας, την προετοιμασία του αύριο, τον καθορισμό του εαυτού μου στο «ποιος είμαι». Επίσης, η ηλικιακή αυτή φάση ταυτίζεται με τη σεξουαλική αφύπνιση του ανθρώπου. Πράγματι η εφηβεία είναι η ηλικία των παιδιών που δέχεται σε μεγαλύτερο ποσοστό το γονεϊκό διαζύγιο.
Ο έφηβος στην περίοδο αυτή έχει πολλά θέματα να διαχειριστεί, το σώμα του που αλλάζει, την ταυτότητά του, τους φίλους του, τη σεξουαλικότητά του. Όλα αυτά μπορεί να φαίνονται «βουνό» στα μάτια του και όταν σε αυτά προστεθεί και το διαζύγιο, ο χωρισμός των γονιών μπορεί να επιδράσει αρνητικά στην ψυχική του υγεία. Επιπλέον, οι αλλαγές στο περιβάλλον του, που ενδεχομένως συνοδεύουν ένα διαζύγιο, μπορεί να του προκαλέσουν έντονα συναισθήματα ανασφάλειας και μελαγχολίας.
Ο έφηβος μπορεί να εμφανίσει ποικίλες αντιδράσεις, όπως στενοχώρια και θλίψη, απόσυρση, φόβο, άγχος, θυμό, πτώση της σχολικής τους επίδοσης, αλλαγές στη συμπεριφορά τους στο σχολείο, επιθετικότητα, αισθήματα απόρριψης, σκέψεις ενοχοποίησης του εαυτού τους, φαντασιώσεις για συμφιλίωση των γονιών, ντροπή και εσωτερικές συγκρούσεις για τους δύο γονείς τους που δεν είναι πια μαζί ως σύντροφοι.
Στο πλαίσιο αυτό ο έφηβος μπορεί να καταφύγει στον αυνανισμό καταναγκαστικά και όχι στα πλαίσια της έκφρασης και αναζήτησης της σεξουαλικότητάς του. Ο αυνανισμός δηλαδή μπορεί να απαντά στο άγχος και το συναισθηματικό κενό του εφήβου, ή σε ένα διαταραγμένο οικογενειακό περιβάλλον και να μην εκφράζεται στα πλαίσια της φυσιολογικής σεξουαλικής αναζήτησης και εκτόνωσης, που είναι χαρακτηριστικά της εφηβείας.
Επιπλέον, η έλλειψη συναισθηματικής εγγύτητας από την οικογένεια, όπως και η απουσία της γονεϊκής στοργής και αγάπης, είναι δυνατό να οδηγήσουν κατά την ενήλικη ζωή σε καταθλιπτικές συναισθηματικές καταστάσεις ή/και διαταραχές, σε σεξουαλικές συμπεριφορές παραφιλικού χαρακτήρα ή σε ανάπτυξη παραφιλιών (σεξουαλικές παρεκκλίσεις) καθώς και σε παραβατικές συμπεριφορές.
Ένα παιδί που έχει βιώσει πολλές οικογενειακές εντάσεις και τσακωμούς πριν το διαζύγιο, είναι πιθανό να σχηματίσει μια διαστρεβλωμένη εικόνα για τις σχέσεις των δύο φύλων, γενικεύοντας αυτή τη συμπεριφορά που είδε τόσες φορές να επαναλαμβάνουν οι γονείς του. Αυτό μπορεί να του δημιουργήσει πρόβλημα στις ερωτικές του σχέσεις στο μέλλον ή μια γενικότερη αίσθηση ανασφάλειας, φόβο δέσμευσης ή φόβο πιθανής απόρριψης.
Επίσης, ο έφηβος μπορεί να αισθάνεται ότι φταίει το ίδιο για αυτό που συμβαίνει. Άλλοτε, μπορεί να προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή των γονέων του ώστε να ασχολούνται περισσότερο μαζί του και λιγότερο με τις διαφωνίες και τον χωρισμό τους. Έτσι, είναι πιθανό να αναπτύξει μια έντονη σεξουαλική συμπεριφορά που θα ανησυχήσει τους γονείς και θα τους κάνει να ασχοληθούν μαζί του.
Η στάση και συμπεριφορά των γονιών μεταξύ τους αποτελούν μία σημαντική παράμετρο στη διαμόρφωσης της σεξουαλικότητας του εφήβου. Ο έφηβος βλέπει, αντιλαμβάνεται και αισθάνεται ότι ο ένας γονιός αγαπάει τον άλλο, ότι ο ένας σέβεται τον άλλο, ενώ ουσιαστικά χαίρεται μέσα από τη ζεστή εικόνα που εισπράττουν οι δύο γονείς του και σύντροφοι μεταξύ τους, εξασφαλίζοντάς του την καλύτερη συναισθηματική κάλυψη και ασφάλεια.
Η γονεϊκή αγάπη είναι ένα σπουδαίο εργαλείο για τη συναισθηματική ωρίμανση του εφήβου, ώστε έτσι μαθαίνει να εκφράζει τα δικά του συναισθήματα και να αντιλαμβάνεται την αξία της συντροφικότητας, βιώνοντας την καλύτερη εικόνα που θα αναζητήσει αύριο στη δική του ζωή μέσα από ένα σύντροφο.
Σε καμία περίπτωση δε σημαίνει ότι όταν οι γονείς του εφήβου χωρίσουν το παιδί θα εκδηλώσει όλα τα παραπάνω, ή ότι οι γονείς θα πρέπει να μείνουν μαζί χωρίς να το επιθυμούν. Το διαζύγιο από μόνο του δεν καταδικάζει τη σεξουαλική ζωή του παιδιού. Οι γονείς που συνειδητά αποφασίζουν να χωρίσουν δε θα πρέπει να νιώθουν ενοχικά γι’ αυτό.
Οφείλουν όμως να προσπαθήσουν έστω και χωριστά να δημιουργήσουν μια υγιή σχέση με το παιδί τους, να είναι κοντά του συναισθηματικά και να το στηρίζουν. Σε περιπτώσεις διαζυγίου είναι χρήσιμο οι γονείς να κατανοούν τις ψυχολογικές ανάγκες του παιδιού τους και να ενισχύουν το θετικό συναισθηματικό δεσμό με τον άλλο γονιό και να αποφεύγουν τις κατηγορίες του ενός γονιού προς τον άλλον.
Είναι απαραίτητο, όταν δύο άνθρωποι χωρίζουν, να θυμούνται ότι δεν παύουν να παραμένουν γονείς και ότι η ζωή με το παιδί τους δε σταματά με το διαζύγιο. Οι καλές σχέσεις και η ποιοτική επικοινωνία, καθώς και η κοινή στάση και συμμαχία των γονιών στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους είναι σημαντικοί παράγοντες για τη θετική προσαρμογή των εφήβων στο διαζύγιο.
Dr Θάνος Ασκητής
Νευρολόγος – Ψυχίατρος
Διδάκτωρ Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών
Πρόεδρος Ινστιτούτου Ψυχικής & Σεξουαλικής Υγείας
Χριστίνα Χουσιάδα
Ψυχολόγος
Ινστιτούτο Ψυχικής & Σεξουαλικής Υγείας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου